Μεγάλος λόγος γίνεται για το εκπαιδευτικό σύστημα με αφορμή τις βάσεις εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Υπάρχουν πολλές απόψεις για το πώς θα πρέπει να αναδομηθεί η εκπαίδευση στη σημερινή Ελλάδα. Άλλες προσανατολίζονται μόνο στο επιχειρηματικό κομμάτι, άλλες πάλι στον τρόπο εκπαίδευσης και άλλες συνδυάζουν διαφόρους τρόπους. Το μόνο σίγουρο είναι πως το σημερινό ελληνικό σύστημα εκπαίδευσης χρίζει άμεσης αλλαγής.

Αφετηρία συζήτησης δεν πρέπει να είναι το σύστημα καθεαυτό, αλλά ο προσανατολισμός προς μία κατεύθυνση. Δηλαδή, πρέπει να ξεκαθαρίσουμε επιτέλους στο τι αποσκοπούμε από το εκπαιδευτικό σύστημα. Να δούμε που βρισκόμαστε και που θέλουμε να πάμε. Οι ανάγκες της κοινωνίας διαρκώς μεταβάλλονται, όλα γύρω μας αλλάζουν και εμείς θα πρέπει να βρισκόμαστε ένα βήμα μπροστά από τις εξελίξεις. Πρέπει η εκπαίδευση να είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την παραγωγή; Θα πρέπει να επικεντρωθούμε σε εξειδικευμένες γνώσεις ή να δώσουμε βαρύτητα σε γενικές γνώσεις; Αυτά είναι κάποια από τα ερωτήματα που θα πρέπει να απαντηθούν, ώστε να συζητάμε με κάποιο γνώμονα και να μπορέσουμε να καταλήξουμε κάπου.

Κοινή παραδοχή είναι πως το σημερινό εκπαιδευτικό σύστημα δεν προσφέρει στους μαθητές τα απαραίτητα εφόδια για το μέλλον, παρά μόνο τις γνώσεις για τις πανελλαδικές εξετάσεις και την εισαγωγή τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Χρειάζεται λοιπόν μια ριζική ανατροπή, που θα ξεκινά από το δημοτικό και όχι αντίστροφα, όπως συνηθίζεται μέχρι σήμερα.

Πρώτα από όλα, θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα στην ύλη που διδάσκονται οι μαθητές, ώστε να αποτελεί πραγματική πηγή γνώσης. Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα πρέπει να γίνει πιο σύγχρονο, δίνοντας ταυτόχρονα την σημασία που αρμόζει και σε άλλα μαθήματα που σήμερα είναι υποβαθμισμένα, όπως η γυμναστική, η ζωγραφική, η μουσική. Η εκπαίδευση συμβάλει στην καλλιέργεια του πνεύματος και δεν πρέπει μονοσήμαντα να αποτελεί ένα μηχανισμό “δημιουργίας” εργατικού δυναμικού. Μέσα στα σχολεία διαπαιδαγωγούνται οι πολίτες, οι νέοι άνθρωποι που οικοδομούν την κοινωνία του μέλλοντος. Η στείρα αποστήθιση της ύλης, θα πρέπει να αποκατασταθεί από τον εποικοδομητικό διάλογο και τη συνεργασία των μαθητών στην τάξη μέσα από ομαδικές εργασίες.

Οι νέες τεχνολογίες διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην καθημερινότητα μας και η “έκρηξη” της ανάπτυξης του διαδικτύου αλλάζει δραματικά το τοπίο. Αυτό σημαίνει δύο πράγματα: πρώτον, οι μαθητές θα πρέπει από νωρίς να εξοικειώνονται με τα νέα τεχνολογικά μέσα από το σχολείο, μαθαίνοντας τόσο τον τρόπο χρήσης τους και τη χρησιμότητα τους ,όσο και τους κινδύνους που εγκυμονούν. Δεύτερον, οι εκπαιδευτές θα πρέπει να έχουν τις τεχνολογικές γνώσεις ως ένα ικανοποιητικό βαθμό για να μπορέσουν να μεταδώσουν τη γνώση, αλλά και να μειωθεί το τεχνολογικό χάσμα μεταξύ εκπαιδευόμενου και εκπαιδευτή. Η συνεχής εκπαίδευση του εκπαιδευτικού είναι αναγκαία.

Ένα ακόμη από τα σημαντικότερα θέματα που δυστυχώς στην Ελλάδα δεν δόθηκε η δέουσα προσοχή, είναι ο σχολικός επαγγελματικός προσανατολισμός. Από τις πρώτες τάξεις του γυμνασίου πρέπει τα παιδιά να ενημερώνονται για τα διάφορα επαγγέλματα, να λύνουν τυχόν απορίες που έχουν ώστε έτσι να συνειδητοποιήσου τις κλίσεις τους και τις δυσκολίες στην αγορά εργασίας. Δυστυχώς δεν μπορούμε να προβλέψουμε για όλα τα επαγγέλματα την εξέλιξη τους σε βάθος χρόνου, αλλά από τη διδασκαλία αυτού του μαθήματος κατανοούν γρηγορότερα και με αντικειμενικότητα (στον όποιο βαθμό αυτό γίνεται δυνατό) την αγορά εργασίας. Μέχρι σήμερα οι γονείς και ο στενός οικογενειακός κύκλος έχει αυτή τη συμβουλευτική – ενημερωτική δυνατότητα.

Τέλος, ο τρόπος εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση δεν μπορεί να γίνεται μόνο με κριτήριο το βαθμό απολυτηρίου. Θα πρέπει να οριστεί ένας κατώτερος βαθμός απολυτηρίου ο οποίος όμως να εξασφαλίζει την αξιοπιστία του μαθητή και στη συνέχεια να επιλέγει σε ποια σχολή θέλει να εγγραφεί. Εάν το σύστημα πριν φτάσει ο μαθητής στην τρίτη λυκείου δουλέψει σωστά, με τα μαθήματα και το σχολικό προσανατολισμό, δεν θα υπάρξει κανένα πρόβλημα στην επιλογή των σχολών. Στο τέλος του πρώτου έτους σπουδών θα απορρίπτονται ή θα γίνονται δεκτοί οι υποψήφιοι αναλόγως με τα μαθήματα που πέρασαν. Τα πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ θα χρειαστεί να αλλάξουν και αυτά με τη σειρά τους το τρόπο λειτουργίας τους και να γίνουν περισσότερο ανταγωνιστικά.

Όλα τα παραπάνω αποτελούν κάποιες σκέψεις και προτάσεις για διάλογο. Η εκπαίδευση δεν είναι εύκολη υπόθεση γι αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή και ξεκάθαρο προσανατολισμό. Επιτέλους πρέπει να φύγουμε από το σήμερα που μοιάζει με το χθες. Το οφείλουμε στη νεολαία, το οφείλουμε σε εμάς τους ίδιους.